Onderzoek naar de factoren die invloed hebben op een terugval in alcoholverslaving: het promotieonderzoek van Wilco Sliedrecht

Op 6 april 2023 heeft Wilco Sliedrecht, verslavingsarts KNMG bij De Hoop, de verdediging van zijn proefschrift over factoren die invloed hebben op een terugval in alcoholverslaving. Het is het eindresultaat van 7 jaar werk. In zijn proefschrift worden onder andere 37 subgroepen onderscheiden van factoren die invloed hebben op een terugval.

Allereerst terug naar de keuze voor het thema van zijn onderzoek. Deze was voor de hand liggend, vertelt Wilco: “Ondanks dat er al 50-60 jaar onderzoek bestaat over het terugvallen in een alcoholverslaving, blijft het een onduidelijk en complex proces. Er is nog zoveel niet bekend. Met mijn onderzoek hoop ik een bijdrage te leveren aan het ontrafelen van de complexiteit ervan.” Het is ook een actueel onderwerp. Voor mensen in de huidige samenleving is het een uitdaging niet te zwichten voor de verslaving met alle triggers in de media. “Momenteel zijn de vele gokreclames bijvoorbeeld een actuele discussie”, vertelt Wilco. “Maar vergeet niet dat onze media vol zitten met reclames van alcohol. En dat niet alleen. Ook op sociale media, series en films word je er continu mee geconfronteerd. Des te meer reden om de factoren die invloed hebben op een terugval in een alcoholverslaving weer ter sprake te brengen.”

Om duidelijk te hebben waar we het over hebben bij het begrip ‘terugval’ begint Wilco zijn proefschrift met een literatuurstudie. Een eenduidig antwoord blijkt er niet te zijn. “Dat er nog geen eenduidige definitie is vind ik op zijn zachtst gezegd opmerkelijk. Het betekent dat wetenschappelijke onderzoeken het steeds over een ander soort terugval kunnen hebben.”

Wilco heeft een eigen mening over de definitie van een terugval. “Zelf vind ik het belangrijk dat niet alleen de fysieke aspecten van een terugval worden meegenomen wanneer een terugval plaatsvindt. Eén biertje gedronken vind ik te kort door de bocht om iets een terugval te noemen. Het doet ook iets met de cliënt als je het als arts zo benoemt. Het is dan beter om het bijvoorbeeld een uitglijder te noemen. Het kan er anders toe leiden dat een cliënt zich gefaald voelt, met het risico de hele behandeling als mislukt te ervaren. Terwijl het juist zo belangrijk is om dan niet de hoop de verliezen.”

In het proefschrift heeft Wilco een nieuwe definitie van een terugval voorgesteld, wel met de kanttekening dat deze definitie nog in overleg met allerlei disciplines moet worden aangescherpt. Dit met het uitgangspunt dat de focus meer op levenservaring en algeheel proces moet liggen, in plaats van een puur medische definitie. Deze definitie luidt als volgt: ‘Recurrence of AUD criteria after a period of 3-month remission (as for example has been employed in the DSM 5), accompanied with deterioration of health, mental well-being or life satisfaction’.

Ook heeft Wilco alle factoren die invloed hebben op een terugval gecategoriseerd in 37 subgroepen. Ze zijn samengesteld op basis van het Bio-Psycho-Social and Spiritual-model (BPSS-model). Het model sluit aan bij Wilco’s eigen visie op een terugval. “Het is een keuze om de determinanten te ordenen op basis van het BPSS-model. Niet elke professional werkt hiermee. Het betrekken van de spirituele situatie van de cliënt komt ook overeen met het werk dat we dagelijks bij De Hoop doen. We geloven erin dat ook de relatie tot God meetelt in het herstel naar een gezond leven.” Het resultaat is een overzichtelijk schema van factoren die invloed hebben op een terugval, te vinden in het proefschrift op blz. 116.

De resultaten nodigen uit tot vervolgonderzoek. Wilco: “Met behulp van de 37 subgroepen van factoren die van invloed zijn op een terugval, kan het huidige terugvalmodel worden aangescherpt. Deze dateert nu uit 2004.” Want dat is wat Wilco belangrijk vindt: dat zijn wetenschappelijk onderzoek op deze manier ook impact kan hebben op de behandelpraktijk. “Ik kijk er naar uit om verder bij te dragen aan de wetenschap van de verslavingsgeneeskunde en mijn netwerk te vergroten. Ik zal wel altijd met mijn voeten in de klei blijven staan: daarvoor houd ik teveel van mijn vak en de mensen die ik mag helpen!”