Eén op de acht mensen krijgt in het leven ooit een depressie. De kans is groot dat je iemand kent die ermee te maken heeft (gehad). Voor de omgeving is een depressie soms moeilijk te begrijpen. Toch hoef je niet alles te begrijpen om klaar te staan voor je naaste. De belangrijkste boodschap van psychiater Jeroen Kruit is namelijk: probeer er voor iemand ‘te ZIJN’. Hoe doe je dat?
'Iemand met een depressie loopt door de woestijn en jij loopt ernaast. Dat is zwaar, het is echt topsport.'
Besef dat je samen op woestijnreis bent
Degene die depressief is, kan heel dicht bij je staan. Bijvoorbeeld je partner, kind of ouder. Jeroen: “Het is heel ingrijpend om naast een geliefde te staan die kampt met een depressie. Het doet veel met je. Je hebt een zorgrol, maar je moet ook op jezelf passen. Ik gebruik soms de metafoor van de woestijn. Iemand met een depressie loopt door de woestijn en jij loopt ernaast. Dat is zwaar, het is echt topsport. Soms kan iemand met een depressie de oases niet meer zien en zelfs niet geloven dat er überhaupt oases zijn. Ze kunnen alle hoop verloren hebben, terwijl dit belangrijk is voor herstel. Meelopen is óók inspanning. Je moet daarom zelf ook zorgen voor genoeg water en (geestelijke) voeding om het vol te houden. Dat betekent dat je ook steun moet zoeken voor jezelf als je dat nodig hebt, bijvoorbeeld vanuit je omgeving of de kerk. En dat ook jij ergens je hart moet kunnen luchten.”
Hoe kan de omgeving helpen?
Juist als mensen zorgen en ziekte ervaren, trekt de omgeving zich soms terug. Ze weten zich geen houding te geven of weten niet hoe ze kunnen helpen. Toch is het juist belangrijk om er dan te zijn voor iemand. Jeroen schetst hierbij het beeld van een put: “Een depressieve naaste zit op de bodem van de put. Het helpt niet als je bovenaan de put gaat staan en naar beneden roept: ‘houd vol, de zon schijnt!‘ Misschien heeft de put wel een deksel en kan de ander de zon niet eens zien. Of er wordt gezegd: ‘zet de knop om!’ Als het zo makkelijk was, had diegene dat echt allang gedaan. Depressie voelt als een zwart gat, alle hoop kan verloren zijn. De omgeving kan soms moeilijk aanvoelen hoe zwart dat gat voelt. Daarom is ‘er zijn’ zo belangrijk. Dat betekent dat je naast diegene komt zitten in de put. Je hoeft niet veel te doen, alleen te laten weten dat je er bent is vaak voldoende.”
Met iemand gaan wandelen is bijvoorbeeld een hele effectieve manier die gelijk veel voordelen met zich meebrengt, zoals beweging, zonlicht en verminderde eenzaamheid. Als wandelen niet gaat, stel dan voor om samen in de tuin te zitten of samen een film te kijken. “Of vraag gewoon eens: ‘wat heb je nodig?’ Breng bijvoorbeeld een pan soep. Vraag of je voor degene kan bidden. Of stuur een kaartje. Probeer iets te vinden wat past bij de ander. Trek je niet terug, dat versterkt juist de eenzaamheid die de ander al ervaart. Bedenk juist hoe je er wel kan zijn.”
Hoe houd je het samen vol?
“We zien vaak dat mantelzorgers het lang zelf willen doen. Maar ook zijkunnen omvallen, dat is voor allebei niet goed. Het begint met het besef dat jezelf ook topsport doet en mogelijk steun nodig hebt. Wacht niet te lang met het zoeken van professionele hulp. Laat ik het maar gewoon benoemen: een depressie gaat regelmatig samen met suïcidale gedachten en soms ook met suïcidaliteit. Het is goed om daar als naaste naar te vragen. Het helpt de ander als hij er open over kan zijn en je steun kunt geven. Bedenk dat het ook belangrijk is om iemand op tijd te wijzen op professionele hulp. Je ziet dat mensen hier soms te lang mee wachten of opzien tegen de lange wachttijden in de ggz. Het is belangrijk om hulp te zoeken, bijvoorbeeld via de huisarts, je kan soms sneller geholpen worden dan je denkt. Je hoeft het niet alleen te doen. Én besef dat depressie goed te behandelen is.”
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen in Hoop Magazine, de derde editie van 2023.