Hoe ga ik om met… angst?

Ontwikkelingen in de wereld, maar ook in je eigen leven, kunnen als een bedreiging voelen. Hoe ga je daar goed mee om? We gaan in gesprek met psycholoog Helene Akkerman over ‘angst’.

Helene begint met een cruciaal punt. “Als je angst of spanning voelt, mag je dat negeren of proberen weg te stoppen. Bijvoorbeeld door niet meer naar het nieuws te luisteren. Maar als je angst langdurig wegstopt, worden angst en spanning alleen maar groter. Door te luisteren naar je lichaam kun je opmerken dat je spanning ervaart. Niet voor niets is het een Bijbelse verantwoordelijkheid om goed voor je lichaam te zorgen. Als je tegen jezelf zegt dat je angst niet mag voelen en je probeert het te onderdrukken, dan ben je te streng voor jezelf. Je neemt je lichaam en daarmee een deel van jezelf niet serieus. Dat kan een hogedruk ketel worden en de spanning gaat er een keer uitkomen.”

Wat moet je dan wel doen? Helene: “Geef in de eerste plaats aan jezelf toe dat je een situatie spannend en moeilijk vindt. En bedenk dan: ‘wat heb ik nu nodig?’ Het helpt om even te gaan zitten en alles op te schrijven. Welke gedachten gaan er allemaal door mijnhoofd? Wat doet de situatie met mij? Waar ben ik bang voor?” Je mag alles opschrijven. Neem de tijd om te luisteren naar wat er gebeurt in je denken en gevoel.”

Daarna kijk je rustig naar wat je hebt opgeschreven. Je vraagt jezelf bij elke gedachte af: is deze gedachte waar? Soms is het antwoord: ik weet het niet. Deze stelling bijvoorbeeld: ‘Ik ga corona krijgen’. Dat is niet waar, want het is een voorspelling over de toekomst. Je weet niet of je ziek gaat worden. Die antwoorden houd je jezelf dan voor als waarheid.

Helene: “In de Bijbel staat dat het geloof komt door het horen van het woord. Wat je tegen jezelf zegt, ga je ook geloven. Spreek de waarheid daarom, het liefst hardop, uit tegen jezelf wanneer je dat nodig hebt.”

Mensen denken soms dat hun gevoel leidend is. Dat is niet zo. Helene: “Er is een sleutel om meer grip te krijgen op jouw gevoel. Dat is je denken. Je kunt je gevoel moeilijk direct aansturen, maar wel indirect, door je denken te veranderen. Als je wegloopt voor je angst, maak je de angst groter. Je moet de angst niet de rug toekeren, maar in de ogen kijken. Wat ga je doen in een situatie die je bang maakt? Ga op zoek naar irrationele gedachten en vervang ze door de waarheid. En ga daar naar handelen. Je zult ontdekken dat veel dingen waar je bang voor bent, niet zo beangstigend zijn. Je gevoel is niet leidend, maar datgene wat waar is. Oefen jezelf om op te letten welke gedachten er in je hoofd spelen: de waarheid zal je vrij maken.”

Het kan onwennig voelen om de tijd te nemen voor je emoties. Daarom komt Helene met een voorbeeld uit de opvoeding. “Als een kind bang is voor de tandarts, neem je ook de tijd om het gerust te stellen en kalmerend toe te spreken.” Zo mag je ook met je eigen angst omgaan. Zorg goed voor je lichaam en je ziel, zoals je ook goed voor je kinderen en je naasten zorgt.

1. Geef aan jezelf toe dat je een situatie moeilijk of spannend vindt en bedenk: ‘wat heb ik nu nodig?’
2. Kies er bewust voor om minder informatie tot je te nemen, door bijvoorbeeld minder of geen nieuws te volgen.
3. Blijf er niet alleen mee zitten, praat erover met anderen.
4. Luister goed naar je lichaam. Merk je dat je gespannen of angstig blijft? Neem dan de tijd om met je angst aan de slag te gaan.
5. Hoe doe je dat? Schrijf op wat je denkt en voelt. Vraag jezelf daarna af: is deze gedachte waar? Vervang alle gedachten die niet waar zijn, door een antwoord waarvan je weet dat het wel klopt (de ‘waarheid’).
6. Oefen jezelf om op te letten welke gedachten er in je hoofd spelen en vervang ze voortaan door de helpende gedachten. Spreek dit, het liefst hardop, uit tegen jezelf. Dit is niet altijd even makkelijk, maar oefening baart kunst!
7. Kijk je angst in de ogen. Grote kans dat je angst minder heftig en beter hanteerbaar wordt. Wat ga je doen in een situatie die je bang maakt? Denk daar alvast rustig over na, prent jezelf de waarheid in en ga daarnaar handelen.

Dit artikel verscheen in Magazine Hoop, de tweede editie van 2022.