Wat je wilt weten over… het kritische stemmetje in je hoofd

God heeft ons geschapen als relationele wezens. Naast fysieke behoeftes zoals voedsel en zorg, willen we ook graag gezien en geliefd worden. Al in de kindertijd word je hierin gevormd. Als er aandacht en zorg voor je is, voel jij je geliefd. Als die zorg en aandacht vaker afwezig is, kan je gaan denken dat er iets mis is met jou. Ook andere relaties in je leven hebben invloed op je zelfbeeld. Hoe reageren je vrienden en de juf op jou? Welke boodschap geven ze jou, met hun woorden of blik? Als je steeds subtiel of openlijk wordt veroordeeld, kan je deze boodschap gaan overnemen en jezelf ook gaan veroordelen. Je vindt dat je saai bent, sterk moet zijn of geen hulp mag vragen. Onze succes gedreven samenleving maakt falen extra moeilijk. Daarnaast kan je ook de competitie met jezelf aangaan en steeds ‘beter’ willen worden.

Zelfveroordeling werkt door in je relaties, omdat je jouw gedrag erop aanpast. Als je bijvoorbeeld denkt dat je niet goed genoeg bent, kan je perfectionistisch worden. Vervolgens krijg je meer waardering voor wat je doet dan voor wie je bent. Dat bevestigt jouw aanname. Zelfveroordeling begint met een knagend gevoel van tekortschieten en wordt uiteindelijk een veroordelende stem van binnen, zonder nuance.

Wat je doet en wie je bent kunnen door elkaar gaan lopen. Als je iets niet goed kan, veroordeel je jezelf en denk je dat je niet goed genoeg bent. Vervolgens probeer je met jouw gedrag die veroordeling op te heffen. Je doet hard je best voor goedkeuring. De liefde waar je zo naar verlangt, wordt dan voorwaardelijk. Je denkt het alleen maar te krijgen als je altijd aardig bent of hard werkt. Je kan je zo gaan aanpassen, dat je niet meer de persoon laat zien die je ten diepste bent. Ook in je relatie met God kan dit doorwerken. ‘Eerst moet ik het goed doen, voordat ik naar God kan’. Of: ‘ik bid niet meer, God ziet me aankomen’.

Anders omgaan met zelfveroordeling is een proces dat veel tijd en aandacht kost. Toch kun je er al kleine stapjes in zetten. Oefen bijvoorbeeld om milder naar jezelf te kijken: als je vindt dat je op één punt tekortschiet, hoef je niet te concluderen dat je op alle punten mislukt bent. Vaak kijk je milder naar een ander dan naar jezelf. Probeer ook op die manier naar jezelf te kijken. Verder helpt het om contact te zoeken met iemand die mild naar jou kijkt. Als je leert om diegene dichtbij te laten komen, kan je veiligheid en aanvaarding gaan ervaren bij de ander. Dat weerspiegelt iets van de rust en geborgenheid die bij God te vinden is. En wees ook hierin mild voor jezelf: je bent jarenlang gevormd door het leven, geef jezelf daarom ook de tijd om hierin te ontwikkelen.

Wat kun jij betekenen als het gaat om de behoefte van de ander om gezien te worden, om erkenning en waardering te krijgen, om geliefd te worden, om de fundamentele eenzaamheid te doorbreken?

Een van de manieren is wegblijven uit het oordeel en laten merken dat je de ander aanvaardt als persoon. Het kan helpend zijn om hierover het gesprek aan te gaan: waar verlang je nu naar? Wat speelt er nu aan diepe behoeften? Wat zou je graag willen? Wat zou ik voor je kunnen betekenen? Laten merken dat je de ander begrijpt en aanvaardt, is vaak al een stapje in de richting van herstel.