Rouw. Vaak een onderbelicht thema. Toch krijgen we er allemaal een keer mee te maken in ons leven. Hoe gaan we daar nu mee om? Twee GZ-psychologen leggen het uit. Waar Thomas zich verdiept heeft in het onderwerp rouw, is Pieterjan van twee kanten bekend met het onderwerp: hij verloor zijn 14-jarige zoon.
Wat is rouw?
Thomas: “Rouw is een vorm van onthechting. Het verliezen van een dierbare is enorm pijnlijk. Ook in andere situaties gaan we door rouw heen. Bijvoorbeeld bij het verliezen van een baan, je gezondheid of een langgekoesterde kinderwens. Het zijn allemaal vormen van verlies waarbij we rouw ervaren. Als gevolg hiervan, ontwikkelen we sterke gevoelens.”
Pieterjan: “Rouw is eigenlijk de andere kant van liefde. Het is een normale reactie van evenwichtige mensen op een vreselijke gebeurtenis. Rouw is heel complex. Het is niet één emotie, maar bestaat uit een scala aan gevoelens als verdriet, schuldgevoel, boosheid, somberheid en hopeloosheid. De ene keer zijn die gevoelens hevig, de andere keer minder. Soms van korte duur, de andere keer heel lang. Het is een soort golfbeweging. Met in het begin hele hoge golven, waarbij het langzaam iets rustiger wordt. Totdat het te doen is.”
"Rouw is een soort golfbeweging. Met in het begin hele hoge golven, waarbij het langzaam iets rustiger wordt.”
Ga je verschillende fases door als je rouwt?
Thomas: “Er zijn een aantal fases bij rouw, zoals ontkenning, woede, onderhandelen, intens verdriet en acceptatie. Er werd altijd gedacht dat je fase voor fase moest doorleven. De laatste jaren is steeds meer bekend dat die fases kriskras door elkaar beleefd worden.”
Pieterjan: “Dat klopt, kan ik je uit ervaring vertellen. Het is niet zo dat je van A naar Z gaat, maar het loopt door elkaar. Het begint vaak wel met het onder ogen zien van de realiteit. Als je in de ontkenning blijft, kom je ook moeilijk toe aan het verder rouwen. De reis door rouw eindigt nooit volledig. Rouw verwerk je eigenlijk niet, het is meer een kwestie van het verlies leren verweven in je leven.”
Thomas: “Ik gebruik weleens de metafoor van een roeiboot met twee peddels. De ene peddel is gericht op verlies, de andere op herstel. Enerzijds is het nodig om de realiteit onder ogen te zien en stil te staan bij het verlies. Anderzijds is het belangrijk om je te richten op het leven nu en de toekomst. Sommige mensen proberen de pijn weg te drukken. Ze zoeken afleiding, gaan veel werken en blijven maar doorgaan. Anderen zitten zo erg in de pijn of emotie dat het leven lam gelegd wordt en ze niet toekomen aan wat het leven nu van hen vraagt. Op het moment dat je één peddel mist, blijf je rondjes draaien. Je hebt allebei de peddels nodig om weer verder te kunnen roeien.”
Hoe help je een ander die rouwt?
Thomas: “Heb geduld met degene die rouwt en accepteer het als diegene de behoefte heeft om zijn verhaal steeds opnieuw te vertellen. Zeg niet hoe iemand zich moet voelen of gedragen, laat gebeuren wat gebeurt. Erken de pijn. Bied ook praktische hulp aan, bijvoorbeeld door een maaltijd te koken.”
Pieterjan: “Het belangrijkste is, denk ik: blijf luisteren naar de ander. Als vuistregel wordt gebruikt: 80% luisteren, 20% praten. De omgeving weet vaak ook niet goed hoe ze ermee om moeten gaan. Daarom vragen ze er maar helemaal niet naar, of krijg je opmerkingen als: ‘Heb je het al een plekje kunnen geven?’. Het is goed bedoeld, maar dit kan erg pijnlijk zijn. Durf vragen te stellen en als je het even niet weet, benoem het dan ook. En blijf trouw in contact, neem initiatief om de ander op te zoeken.”
"Zeg niet hoe iemand zich moet voelen of gedragen, laat gebeuren wat gebeurt."
Hoe kan ik omgaan met rouw?
1. Praten, praten, praten
Een mens kan veel doorstaan, zolang hij maar iemand heeft om zijn verhaal mee te delen. Praat regelmatig met iemand die je vertrouwt.
2. Laat je emoties toe
Stop je gevoelens niet weg. Huil als je moet huilen, word boos als je je boos voelt.
3. Schrijf het van je af
Wanneer praten lastig is, kan schrijven erg helend zijn voor het verwerken van je diepste emoties. Schrijf op wat je denkt, voelt, meemaakt, wat je mist.
4. Leer het met je leven te verweven
Hoe moeilijk het ook is om het leven weer voort te zetten, het is belangrijk om bepaalde dingen weer op te pakken. Kijk naar de dingen die je voor het verlies voldoening gaven. Ga bijvoorbeeld weer eens sporten, of pak een oude hobby op.
5. Zoek lotgenoten
Het kan heel helpend zijn om met mensen te praten die hetzelfde hebben meegemaakt en je ten diepste begrijpen. Het zorgt voor erkenning en het gevoel dat je niet alleen bent.
6. Heb geduld met jezelf
Er is niet een bepaald tijdspad dat je moet doorlopen. Voor iedereen is dit anders. Besef dat het gemis van de persoon of situatie zal blijven, maar dat de pijn draaglijker wordt na een bepaalde tijd.