Misschien herken je het: iemand in je omgeving doet een beroep op je. Je vindt de ander belangrijk en wilt graag helpen. Toch merk je dat het je steeds meer moeite kost. Hoe kan je hiermee omgaan? Marije Jacobse is GZ-psycholoog bij De Hoop en geeft advies over grenzen stellen en steun vragen.
Welke grenzen zijn er?
“Naast lichamelijke grenzen heb je mentale grenzen. Die gaan over de ruimte die je krijgt om eigen gedachten en meningen te hebben. Daarnaast zijn er emotionele grenzen die meer emotie-geladen zijn, zoals verbaal geweld, niet gelijkwaardig behandeld worden in een relatie of geen ruimte ervaren om verdriet of angst te uiten. Grenzen zijn voor iedereen anders. Een ander kan jouw grens niet bepalen. Daarom moet je die zelf aangeven.”
“Een ander kan jouw grens niet bepalen, daarom moet je die zelf aangeven.”
Hoe signaleer je jouw grens?
“Emoties heb je met een reden, dat zijn de vlaggetjes die aangeven dat er iets is. Verdriet zegt bijvoorbeeld: dit raakt me. Angst zegt: je moet opletten. Irritatie zegt: dit raakt een grens. Het is belangrijk om na te gaan waarom je dat voelt. Waar zit je frustratie? Je moet goed in contact staan met je gevoel om je grenzen te herkennen. Als je altijd druk bent, raak je steeds minder in contact met je gevoel. Uiteindelijk gaat je lichaam protesteren. Hoofdpijn, spierpijn, vergeetachtigheid, slecht slapen, een korter lontje… Als je dan toch doorgaat, raken je reserves uitgeput.”
Hoe stel je grenzen?
“Je hoeft niet gelijk ‘ja’ te zeggen als iemand een beroep op je doet. Neem de tijd om te bedenken wat je zelf wilt. Ander schiet je in een automatisch reactiepatroon. Om grenzen te stellen moet je stevig in je schoenen staan. Mensen kunnen van je gewend zijn dat je meteen voor ze klaarstond. Je gaat mensen teleurstellen. Dat moet je bij de ander kunnen laten. Zeker binnen families of bij nauwe banden kan dat moeilijk zijn, je wilt tenslotte het contact goedhouden. Toch is het belangrijk dat je bij jouw grens blijft. Je kunt wel begrip tonen en aangeven wat je wél kunt doen. Dat maakt het voor de ander makkelijker om de grens te respecteren.”
Hoe stel je grenzen als christen?
“Juist in christelijke kringen wordt grenzen stellen als moeilijk ervaren. Je hebt te maken met Bijbelse waarden: wees er voor de ander, heb de ander lief… Maar Mozes moest ook leren dat hij het volk niet alleen kon leiden. Met elkáár vormen we het Lichaam van Christus. Dat betekent dat we er zijn voor de ander, maar dat je niet alles hoeft te doen. Je mag nadenken over jouw talenten. Júist als iedereen zijn eigen talenten inzet, vormen we een gemeente. Grenzen stellen betekent ook dat je weet wat je talenten níet zijn en dat je aangeeft wat je níet wilt.”
Wat hebben grenzen en steun met elkaar te maken?
“Steun vragen betekent dat je jouw grens kent en weet dat je die hebt bereikt. Als jij iemand langdurig steunt, heb je zelf een netwerk nodig om op terug te vallen. Het is belangrijk dat je nadenkt wat jou ontzorgt. Als je dochter chronisch ziek is, kan een dagje voor jezelf of praktische hulp al lucht geven. Voor emotionele steun kun je eens iemand opbellen om je verhaal te doen. Steun vragen is ook: een kruis in je agenda zetten, afspraken afzeggen en inkorten of juist tijd inplannen voor dingen die energie geven. Kom je nooit meer toe aan sporten, terwijl je dat juist nodig hebt? Zorg dat je daar weer tijd voor maakt. De balans moet kloppen. Ken jouw signalen en neem ze serieus. Blijf niet doorrennen!”
Dit artikel verschijnt in Hoop Magazine , de derde editie van 2022.