Hoe ga ik om met… emoties?

Emoties. Daarvan kunnen we met zekerheid zeggen dat iedereen ze heeft. Maar hoe we met emoties omgaan, verschilt per persoon. Wat is een goede manier om met je emoties om te gaan?

“We onderscheiden zeven emoties: schaamte, verdriet, angst, walging, boosheid, blijdschap, nieuwsgierigheid. Deze emoties komen in dimensies. Als het gaat om angst kan daar bijvoorbeeld ook onrust bij horen, of paniek, of doodsangst. Bij boosheid heb je te maken met dimensies van ergernis tot razernij.” Aan het woord is Danielle van de Lagemaat, psychotherapeut en GZ-psycholoog bij De Hoop in Amersfoort.

Danielle ziet emoties als iets prachtigs. “Door emoties leren we herkennen wat we nodig hebben. En dát we iets nodig hebben. Ze laten merken dat er van binnen iets aan de hand is. Emoties leren ons iets over wie we zijn. Het is een krachtig signaal waaruit blijkt dat je iets nodig hebt. En dat vertelt iets over jou.”

De hele dag door geven emoties je signalen af. Soms ook onbewust, maar het is er altijd. Volgens Danielle weten de meeste mensen aardig hoe ze met hunemoties moeten omgaan. “Om emoties te kunnen snappen en te durven voelen is het nodig dat je je veilig kunt voelen bij jezelf”, legt ze uit. “Elke emotie laat merken dat je iets nodig hebt. Net zoals we aan ons lijfmerken dat we honger hebben als onze maag rammelt, of slaap nodig hebben als we moeten gapen, zo laten emoties zien dat we iets nodig hebben. Het is goed om bij jezelf te voelen wat de emotie te vertellen heeft.”

“Het moment om te leren dealen met emoties is in je vroege jeugd, met je ‘primaire hechtingsfiguur’. Vaak zijn dat je ouders. Aan hen is de taak gegeven je vaardig te maken in het omgaan met je emoties. Ondanks dat de meeste mensen een redelijk gezonde omgang hebben met emoties, komt het vaak voor dat ze worstelen met een of twee emoties. Iemand die bijvoorbeeld bangis voor boosheid van anderen, vindt vaakzijn of haar eigen boosheid ook spannend. Het gevolg is dat ze deze emotie niet toelaten: ze worden zelden boos, hebben moeite met ‘nee’ zeggen en ‘pleasen’ anderen vooral. Iemand die angst een lastige emotie vindt is vaak geneigd zich stoerder voor te doen. Diegene staat niet goed in contact met zijn of haar eigen kwetsbaarheid.”

We dealen allemaal op onze eigen manier met emoties. Als het niet lukt om er veilig mee om te gaan, gaan we ze vaak uit de weg. “We gaan conflicten, specifieke mensen en specifieke onderwerpen vermijden. Dat kan helpend zijn om een bepaalde emotie zoveel mogelijk uit de weg te gaan. Of we gaan het tegenovergestelde doen. We proberen ons krachtig voor te doen en gaan overal de confrontatie mee aan.”

Als de manieren waarop je met je emoties omgaat te veel klachten oplevert voor je draagkracht is het tijd om aan de bel te trekken. “Mensen melden zich meestal aan als de manier van overleven niet meer werkt en het teveel nadelen geeft. Dat uit zich bijvoorbeeld in klachten als somberheid, eenzaamheid of een burn-out. Als je lange tijd een bepaalde emotie hebt genegeerd, is het vaak niet meer te herleiden naar een moment of gebeurtenis waarop je die emotie voor het eerst voelde. Het is niet meer te overzien. Mensen zeggen dan weleens: ‘ik ben mezelf kwijtgeraakt’.”

Om weer grip te krijgen op je emoties helpt het volgens Danielle om kennis te hebben over hoe emoties werken, dat emoties goed zijn en dat het doorvoelen van emoties vaak ook heel goed is. “Een geruststellende gedachte om te weten is dat een emotie vaak 1,5 minuut tot 2minuten duurt. Emoties komen in een golf. Er zit altijd een begin, midden en eind aan. Het schiet de lucht in en als je de emotie toelaat wordt het in eerste instantiemeer. Je wordt nog bozer, of nog verdrietiger. In die piek leer je je emotie goed te begrijpen, je voelt ‘m door en door. Die piek noem ik ‘surfen’. Je voelt de energie, maar je moet ook kunnen voelen dat je de golf niet bent. Je bent niet je emotie, je hebt een emotie. Je staat op een surfplank, je wordt nat en je gebruikt de energie om erachter te komen wat er aan de hand is. Vervolgens merk je dat de golf ook weer afzwakten wegebt.”

Dit artikel verscheen in Magazine De Hoop, uitgave 4 van 2021.