Bij De Hoop ggz bieden we therapie bij problemen in de relatie wanneer een van de partners een diagnose heeft. Dat kan bijvoorbeeld een verslaving zijn, maar ook de diagnose ADHD, depressie of dwangstoornis. Therapie voor relatieproblemen wordt uitgevoerd door een systeemtherapeut. Zij werken met de cliënt en directe familie en vrienden. Judy Rijnhout werkt als systeemtherapeut bij onze locatie in Zeeland en neemt ons mee in haar dagelijks werk.
‘Iedereen heeft de basale behoefte aan liefde en verbondenheid,’ vertelt Judy. ‘De behoefte om te ervaren dat je geliefd bent en de ander er voor je is. Dat weten we uit de kinderpsychologie, maar voor volwassenen is het niet anders. In een relatie staat deze behoefte centraal. Je wilt dat je partner van je houdt. Ben je er voor mij? Doe ik er toe voor jou? Zal je op me reageren als ik je nodig heb? Als je dat ervaart, voel je je thuis en geborgen.
Als je deze liefde en warmte niet krijgt in de relatie doet dat pijn, of geeft dat angst. Je ziet dan dat de partner bij teleurstelling zichzelf wil beschermen door aan te vallen of zich juist terug te trekken.
Judy vertelt dat de partners die zij spreekt in de behandelkamer elkaar hierdoor vaak zijn kwijtgeraakt. ‘Meestal hebben zij schadelijke patronen ontwikkeld waar zij in vast zijn komen te zitten. Ze zijn tot de conclusie gekomen dat ze er zelf niet meer uit kunnen komen. De personen in mijn spreekkamer hebben ook altijd te maken met psychische- of verslavingsproblematiek. Deze problemen bemoeilijken het voorzien in elkaar behoefte aan bevestiging.’
Patronen in de relatie
Als voorbeeld vertelt Judy over een gezin waarbij de moeder last heeft van een dwangstoornis, gericht op excessief schoonmaken. ‘Als het gezin gezellig naar een pretpark wil lopen zij tegen allerlei moeilijkheden aan. Moeders dwang om eerst bepaalde schoonmaak-handelingen uit te voeren levert veel spanningen bij het weggaan en bezoek. Het onbezorgde dagje uit is vrijwel niet mogelijk. En dan lijkt geen van de reacties uit het gezin te kunnen helpen. Als zij de vrede proberen te bewaren door mee te gaan schoonmaken, houden zij haar dwangstoornis in stand. Als zij tegenstand bieden loopt het uit op ruzie.’ Judy gaat in dit geval het gesprek aan met het gezin. Na het bespreken van de verwachtte reacties van moeder, vader en de kinderen wordt onderzocht welk van de reacties het meest gewenst is en helpt bij de doelen die ze willen bereiken.
Elkaar weer opnieuw leren kennen
Niet alleen het hebben van psychische- en/of verslavingsproblemen heeft invloed op de relatie. Het herstel ervan kan ook zorgen voor ontwrichting. ‘Zo heb ik een echtpaar in behandeling waarvan de man jarenlang een depressieve stoornis heeft gehad. Zij waren in hun tijd samen goed op elkaar ingespeeld. Zij zorgde veel voor hem en hij waardeerde dat. Dat uitte hij ook, dus zij voelde zich daardoor geliefd.’ De relatieproblemen kwamen na een succesvolle behandeling om de depressie te verminderen. ‘Hij kreeg Electro Convulsie Therapie (ECT) tegen zijn depressie. Na deze behandeling is hij niet meer depressief gelukkig maar ook minder gevoelig, reageert hij minder inlevend, waardoor het hele evenwicht tussen hen weg is. Zij voelt zich niet meer geliefd door hem en is in paniek of het ooit weer zo close wordt als voordien. Voor hen de moeilijke taak om elkaar weer opnieuw te leren kennen. Om nieuwe patronen te ontwikkelen en manier om te laten zien dat je van elkaar houdt.’
Horen en gehoord worden
Een van de valkuilen die de schadelijke patronen in stand houdt is Babylonisch spraakgebruik van partners: het niet (willen) snappen van de ander en ook de betekenis van woorden en daden invullen voor de ander. ‘De sleutel tot het terugvinden van elkaar in een relatie is elkaar horen,’ vertelt Judy. ‘En zelf ook goed uitleggen wat je graag van de ander wilt. We gaan ervan uit dat de ander precies kan aanvoelen wat je nodig hebt, omdat we dat ook zien in de romantische komedies op tv. In werkelijkheid is dat anders, je partner kan geen gedachten lezen. Dat jij vertelt wat de ander moet doen maakt niet dat de handeling minder oprecht is. Je hebt simpelweg je liefdestalen beter op elkaar afgestemd.’
Openheid over relatieproblemen
Praten over de problemen in je relatie is iets wat we niet graag doen. Toch benadrukt Judy dat dit erg belangrijk is. ‘Het delen van je problemen hoeft niet meteen met een therapeut te zijn, maar kan ook met familie of vrienden. Het helpt zaken in perspectief te zetten en is een fijne uitlaatklep. Toch doen we dat liever niet. Er ligt een enorme druk op het laten slagen van huwelijken. Schaamte zorgt er meestal voor dat we niet openlijk over problemen in de relatie praten. Je wilt het perfecte plaatje laten zien. Je wil het goed doen voor je kinderen of omgeving. En misschien heb je jezelf wel beloofd dat je het anders wilde doen dan je ouders.’ Het is dus spannend om problemen in je relatie te delen met anderen, maar Judy benadrukt: ‘Ik vermoed dat de helft van de ellende in relaties hierdoor kan worden voorkomen!’
Hulp zoeken
Als je merkt dat er schadelijke patronen zijn in je relatie waar je samen maar niet uit komt is het een signaal om hier serieus mee om te gaan. Bijvoorbeeld wanneer je het gevoel hebt dat je elkaar kwijtraakt of elkaar niet meer kan vinden.
Om meer te weten te komen over hechting in relaties geeft Judy Rijnhout een tip. “Het boek ‘Houd me vast: Zeven gesprekken voor een hechte(re) en veilige relatie’ is echt een aanrader. Het legt heel helder uit hoe hechting werkt in een relatie. Je krijgt inzicht in patronen die kunnen ontstaan wanneer je ervaart dat je partner je niet meer belangrijk vindt.’
De Hoop ggz biedt alleen hulp bij problemen in de relatie wanneer een van de partners al in zorg is voor een diagnose in de geestelijke gezondheidszorg. Dit is een aanvulling op bestaande therapie die we aanbieden aan onze cliënten om hen verder op weg te helpen naar herstel.