‘Jij bent een grote narcist, met jou valt niet samen te leven!’, zegt Gera tegen haar man Sjoerd*. Een etiket is snel geplakt. Sjoerd en Gera zijn gekomen voor echtpaargesprekken. Sjoerd was opgenomen bij De Hoop om aan zijn alcoholprobleem te werken. Het gaat veel beter met hem. Hij drinkt niet meer en probeert zich echt te verdiepen in de ander. Zijn kinderen genieten daar zichtbaar van. Maar het is nog een wankel evenwicht, de relatie belandt nog regelmatig in een crisis. ‘Niks helpt, het wordt nooit beter’, is dan de gedachte van beiden.
Voor een relatietherapeut is het van belang dat hij kennis heeft van persoonlijkheidsproblemen en de consequenties daarvan voor de relatie. Tegelijkertijd is bij hem niet het individu in behandeling, maar de relatie. Uitgangspunt is niet het individuele probleem maar de verdere ontwikkeling van de relatie en de stagnatie die daarin is opgetreden. Een crisis is voor beide partners zwaar en gevoelens van wanhoop zijn goed te begrijpen. Toch is een relatietherapeut een optimist. De crisis voelt als bedreiging, maar biedt ook een kans. Een kans op verbetering van de relatie. Voorwaarde daarvoor is wel dat fysiek en verbaal geweld zijn gestopt en dat middelengebruik onder controle is.
"Voor Gera en Sjoerd is het vooral belangrijk dat ze zich weer veilig verbonden kunnen voelen."
Dat lijkt bij Sjoerd en Gera het geval te zijn. In de behandeling staan we stil bij de (emotionele) pijn die ze elkaar aandeden. Erkennen van die pijn, en vergeving vragen en geven, is een belangrijke stap. Vervolgens kunnen ze nagaan hoe de relatie vorm heeft gekregen in het verleden. Wat was in het begin van de relatie voor beiden belangrijk en hoe kreeg hun verbondenheid vorm? En voor welke opgaven worden ze nu gesteld in hun relatie? Het lukt een echtpaar niet altijd om wensen en verlangens bij te stellen.
Voor Gera en Sjoerd is het vooral belangrijk dat ze zich weer veilig verbonden kunnen voelen. Dat is vaak een nieuwe, mooie stap in de relatie. Bij De Hoop is niet alleen het individu belangrijk maar is ook aandacht voor de sociale context waarin iemand leeft. Dat is van belang omdat een mooie relatie met de ander, en ook met God, bescherming biedt voor psychische moeilijkheden. Etiketten plakken bedreigt de relatie en maakt eenzaam. Gera is met Sjoerd getrouwd. Niet met een etiket.
Harrie Fokkens, psychotherapeut polikliniek De Hoop ggz
(Deze column verscheen in het ND op zaterdag 23 februari 2019)
*In verband met privacy zijn de namen in deze column gefingeerd.