Deze week werd ik getroffen door het verhaal van iemand die na maanden achteruitgang van de longfunctie weer meer lucht kreeg. Hij kwam weer ‘op adem’.
Op adem komen is letterlijk een verruimende ervaring, de lucht wordt weer blauw en rijk aan zuurstof. Ik moest denken aan een cliënt die worstelt met zijn karakterprobleem. We noemen het een persoonlijkheidsstoornis. Hij ervaart zichzelf als uniek en vindt dat hij recht heeft op een voorkeursbehandeling.
Tegelijkertijd ervaart hij het leven soms als uitzichtloos en heeft hij het gevoel dat anderen hem de adem benemen. Het leven onmogelijk maken. Daarbij maakt hij het de ander bepaald niet makkelijk. Voor je het weet krijg je de meest vervelende verwensingen naar je hoofd. Dat is lastig voor zijn omgeving, zijn hulpverlener, maar ook voor degene met wie hij belt. Het kost echt moeite om door zijn heftige boosheid een mens in nood te zien. Als telefonist en hulpverlener moet je na een gesprek ook wel eens op adem komen. Deze cliënt is een man die met het grootste gemak relaties kapot lijkt te kunnen maken, terwijl hij aan de andere kant naar warmte snakt. Getekend door traumatische ervaringen en verwaarloosd. In wezen is hij eenzaam en zoekt hij Jezus, maar vertrouwen en loslaten van boosheid is zo lastig.
Is er hoop voor deze cliënt, zodat hij een betekenisvolle relatie aan kan gaan, te beginnen met zijn hulpverlener?
"We staan meer stil in behandelingen bij de spirituele kant van het leven."
In de week van de psychiatrie is er op dat punt goed nieuws te melden. Veel meer dan vroeger zijn we in staat mensen met ernstige persoonlijkheidsproblemen te helpen. Door de ontwikkeling van nieuwe methodieken en medicijnen, waardoor klachten veel nauwkeuriger kunnen worden behandeld. Door onderzoek naar hechtingspatronen en de samenhang tussen gedrag, ingrijpende levensgebeurtenissen en het functioneren van de hersenen bijvoorbeeld. We zijn de waarde van interpersoonlijke relaties meer gaan zien voor het herstel van cliënten. We staan meer stil in behandelingen bij de spirituele kant van het leven. Waar ben je op uit als mens? Wat is je doel? Hoe wil je worden herinnerd?
Er is echt hoop, niet in de laatste plaats omdat we bij ‘De Hoop’ onze verwachting stellen op Hem die ons echt op adem kan brengen, ook om van Hem te zingen.
Harrie Fokkens, psychotherapeut polikliniek De Hoop ggz
(Deze column verscheen in het Nederlands Dagblad op 24 maart 2018)