Het is zaterdagochtend en ik ben aan het hardlopen door een natuurgebied. Ik zie wat ruige wildernis, omheind met een kleine heg. Mijn oog valt op het bordje ‘Kwetsbaar gebied – Niet betreden’. Onwillekeurig denk ik aan de felle ogen en gebalde vuisten van mijn zoontje eerder deze week. Hij was woedend dat zijn broertje zijn mooie tekening wilde verkreukelen: “Afblijven!”
Als iets ons dierbaar is, willen we dat beschermen. De emotie boosheid maakt ons daarvan bewust en heeft ons dus iets heel belangrijks te zeggen. Het activeert ons om daarvoor op te komen.
Ik moet daarna aan een van mijn cliënten denken. Ik zal hem Jeroen noemen. Zijn vertrouwen in mensen is al heel vroeg in zijn leven fors geschaad. Hij heeft grote muren gebouwd om zijn kwetsbare gebied af te bakenen, zodat niemand daar zomaar binnen komt banjeren. Als ik dichtbij de pijn wil komen, stuit ik regelmatig op boosheid. ‘Laat me met rust!’, zegt Jeroens blik. Dezelfde afwijzing ervaren zijn partner en collega’s soms ook.
Boosheid onthult een heel pure vorm van liefde voor dit kwetsbare gebied. Als daar veel beschadigd is, heeft de boosheid soms een heel stekelig en taai karakter. Sommige mensen zijn te verwond vanbinnen om zich vriendelijkheid te kunnen permitteren.
"Sommige mensen zijn te verwond vanbinnen om zich vriendelijkheid te kunnen permitteren."
Jeroen ontdekt langzaam in de psychotherapie dat er schaamte en onverwerkt verdriet onder zijn stekeligheid huist. Het is een puzzel voor ons samen: hoe kunnen we het kwetsbare gebied betreden terwijl het veilig genoeg blijft? En hoe kan hij constructief samenwerken met de boosheid zonder deze op anderen uit te leven?
Boosheid komt tot zijn bestemming als het lukt de zorgzaamheid voor wat we willen beschermen goed kenbaar te maken en de ander deze begrijpt en respecteert.
Dat betekent soms een kleine heg, soms een dikke muur en soms duidelijke afspraken als we niet om het kwetsbare gebied heen kunnen.
"Het is een puzzel voor ons samen: hoe kunnen we het kwetsbare gebied betreden terwijl het veilig genoeg blijft?"
Deze column is geschreven door Danielle van de Lagemaat, psychotherapeut en GZ-psycholoog bij De Hoop. De column is oorspronkelijk geplaatst in het Nederlands Dagblad in april 2024.