Zonder het bieden van hoop, wordt een behandeling moeizaam. Maar wat is hoop eigenlijk? En hoe kan die effectief worden ingezet? In de Oxford Handbook of Hope wordt een uitgebreid overzicht geboden van de huidige kennis die er in de wetenschap en praktijk ten aanzien van hoop bestaat. Lang was ‘hoop’ een onderwerp dat bestudeerd werd door filosofen, maar in de laatste decennia kan het ook binnen de psychologie, met name binnen de zogenaamde ‘positieve psychologie’, op meer belangstelling rekenen. Het handboek geeft een overzicht van de vooruitgang die de afgelopen 25 jaar is geboekt met betrekking tot etiologie en invloed van hoop. Het behandelt onder meer de verschillende theoretische perspectieven ten aanzien van hoop, de huidige best practices voor het meten en kwantificeren ervan en de interventies en strategieën die hoop in verschillende settings kan bevorderen.
"Ervaringen van wanhoop binnen een depressie lijken te ontsnappen aan ons alledaags verstaan van hoop en hopeloosheid"
In een recent artikel in het Tijdschrift voor Psychiatrie brengen onderzoekers de relatie tussen hoop en mentale gezondheid in kaart in relatie tot depressie. Zij stellen vast dat het ontbreekt aan een inhoudelijk begrip van ‘hoop’. Dat is een gemis. Ervaringen van wanhoop binnen een depressie lijken namelijk te ontsnappen aan ons alledaags verstaan van hoop en hopeloosheid. Hoe kan men deze wanhoop begrijpen en herkennen? De auteurs beschrijven depressie vanuit een fenomenologische uitwerking van het begrip ‘hoop’ en gaan na hoe dit inzicht zich verhoudt tot onze huidige definitie van depressie als stemmingsstoornis en tot het klinisch werkveld. Volgens hen komt existentiële hoop spontaan tot leven in de waargenomen wereld en door de relatie met betekenisvolle anderen. Een belangrijk deel van de beleving van een depressie kan teruggebracht worden op het verlies van juist dat soort relaties. Depressieve wanhoop is verbonden met een radicaal gewijzigde ervaringsstructuur die ontbreekt bij demoralisatie; dit pleit voor een herinterpretatie van depressie als ‘afstemmingsstoornis’. Existentiële hoop herleeft, stellen zij, wanneer men in de therapeutische relatie een nieuwe gevoeligheid voor mogelijkheden kan ontwikkelen. Ze concluderen uit hun onderzoek dat existentiële hoop een nieuwe conceptuele onderbouw geeft aan niet alleen de beleving van een depressie, maar tevens aan de mogelijkheid tot herstel.
Naar aanleiding van:
Matthew W Gallagher & Shane J Lopez (2018). The Oxford handbook of hope, New York: Oxford University Press.
- Baert, Z. vanDuppen, D. De Wachter (2020), ‘Existentiële hoop: een fenomenologisch leidmotief in het verstaan van depressie’, in:Tijdschrift voor Psychiatrie, nr. 62, pp. 47-53.
Voor het hele artikel: klik hier.