‘En weet je wat nog het stomste is?’ De tranen van woede springen in zijn ogen en hij lijkt bijna van de bank los te komen. ‘Ze zeiden dat de reden van de scheiding was dat “het niet meer ging”…’ Met zijn vingers kalkt hij de aanhalingstekens woest in de lucht. ‘Lekkere reden om de rest van mijn leven te verzieken!’ De spanning is bijna aan te raken in de ruimte tussen ons en ik val even stil. In gedachten zet ik het voornemen op mijn to do-lijst om met onze gezinstherapeut te overleggen. Dit ga ik niet in mijn eentje redden.
Het is zomaar een van de voorbeelden van problemen waar jongeren mee worstelen. Problemen waar ze zelf niet voor gekozen hebben. Een gehandicapt zusje, een verre verhuizing, een voetbaltrainer die zijn handen niet thuis kon houden. Het slaat ze uit het veld, maakt hen onzeker en boos en ze kunnen er geen kant mee op. Ouders doen wat ze kunnen, maar het ligt soms eenvoudigweg niet in hun macht om hun kind te geven wat het nodig heeft, in de mate waarin het dat nodig heeft.
"Je bent vaak niet zelf verantwoordelijk voor het ontstaan van je probleem, maar je bent wel degene die aan het werk moet om het op te lossen."
In een van de trainingen op de kliniek bespreken we met onze jongeren: Je bent vaak niet zelf verantwoordelijk voor het ontstaan van je probleem, maar je bent wel degene die aan het werk moet om het op te lossen. Een keiharde en ontnuchterende les. Een boodschap die schuurt en zelfs oneerlijk aanvoelt. Je kunt soms zo boos, jaloers, verdrietig of ontgoocheld zijn door wat je is overkomen. Er kan je zoveel onrecht zijn aangedaan. En dan moet je het ook nog zelf oplossen. Het is de wereld op zijn kop.
Mijn cliënt is nog niet zover dat hij die les kan horen. Hij heeft eerst meer erkenning nodig. Niet alleen van mij, vooral van zijn ouders. Uiteindelijk zal ook hij daarna aan de slag moeten om weer grip te krijgen op zijn gedachten, emoties en gedrag. Wat een klus voor hem en zijn ouders! Ik laat het nog eens tot me doordringen als ik na de sessie mijn aantekeningen in zijn dossier schrijf. Wat een klus, maar ook: wat een voorrecht om hen te helpen deze klus te klaren.
Annelies van Pelt, kinder- en jeugdpsycholoog bij De Hoop ggz.
(Deze column verscheen in het Nederlands Dagblad op 30 maart 2019)