Wat ik van mijn cliënten leer, is dat het van één mens kan afhangen of iemand met vertrouwen kijkt naar zichzelf, de ander en de wereld. En ja, naar God. Het kan ook van één mens afhangen dat vertrouwen wordt verwoest.
Neem een situatie van seksueel misbruik. De dader is vaak dichtbij, in huis, als familie of goede bekende. Of een situatie van affectieve verwaarlozing. Dat is moeilijker onder woorden te brengen, omdat het gaat over iets wat je níet kreeg, iets dat je miste: warmte, aandacht, geborgenheid. Of duidelijke grenzen en betrokkenheid.
Vertrouwen kan opeens verwoest worden door een ravage van seksueel misbruik, het kan ook geleidelijk uitgehold worden door emotionele kilte en onverschilligheid in huis. En toch… Het kan veel uitmaken of er een oma is die steunt, een leraar die aandacht en vertrouwen geeft. Eén mens kan een verschil maken, door je te zien. Of door de kring wat groter te maken bij het koffiedrinken in de kerk. Jij ook.
"Wat ik van mijn cliënten leer, is dat het van één mens kan afhangen of iemand met vertrouwen kijkt naar zichzelf, de ander en de wereld"
Hoe het zit met God? Is God afhankelijk van ons menselijk vermogen-tot-vertrouwen? God kan toch alles? Hierin werkt God door mensen, zo lijkt het. Best mooi. Best een verantwoordelijkheid. Best heftig wel. Ik zie mensen die met geen mogelijkheid een ander kunnen vertrouwen; geen mens, geen God. Ze zouden wel willen, ze hópen ergens ook, maar de plant van vertrouwen wil maar niet groeien.
Tot ie opeens, soms tóch, opkomt. Schuw. Kwetsbaar. Aarzelend. Het water, dat gestaag bleef druppelen, hielp om aarde vruchtbaar te maken. Het gestage doorzetten van die paar volhouders, kon maken dat de plant van vertrouwen opkwam. God zij dank! Laten we hen die oogcontact mijden, hen die altijd de hoek van de bank opzoeken, het eerst de kerk uit zijn, zoeken te verwarmen met ons vertrouwen. De ander kan er wat mee. God kan er wat mee. God wil wat kwijt. Maar hoe kan God wat kwijt, als onze levens Hem niet prediken?
Margreet van der Horst, senior klinisch psycholoog De Hoop ggz
(Deze column verscheen op zaterdag 28 januari 2017 in het Nederlands Dagblad)